Συνέντευξη απο τον παππού μου τον υποδηματοποιό

 απο τον μαθητή του Στ2 Θεόφιλο Μ.

    Ο αγαπημένος μου παππούς ασχολείται ακόμα με την τέχνη του υποδηματοποιού ή τσαγκάρη κι έτσι αποφάσισα να του πάρω συνέντευξη για το παλιό αυτό επάγγελμα που κοντεύει να εξαφανιστεί. Του έκανα λοιπόν τις παρακάτω ερωτήσεις και διαβάστε τις απαντήσεις του:

- Θα ήθελα να μου πεις τι σε ώθησε να ακολουθήσεις την τέχνη αυτή

Μου άρεσε το σχολείο, αλλά τότε, δεν υπήρχαν χρήματα και έτσι αφού τελείωσα το Δημοτικό Σχολείο οι γονείς μου και εδικά η μάνα μου, μου είπε να μάθω τέχνη για να ζήσω. Έτσι αποφάσισα να μάθω την τέχνη του τσαγκάρη γιατί δίπλα στο σπίτι μας υπήρχε ένας τσαγκάρης ο οποίος με πήρε παραγιό. Ακόμα και σήμερα τον λέω δάσκαλό μου.- Πόσα χρόνια κάνεις αυτή τη δουλειά

   Από το 1959 σαν μαστοράκι του δασκάλου μου, μέχρι σήμερα που αν και συνταξιούχος συνεχίζω να διατηρώ το κατάστημά μου. Το πρώτο μου μαγαζί το άνοιξα το 1963 και 5 χρόνια μετά αγόρασα τις πρώτες μου μηχανές. Μια ραπτομηχανή Singer για να ράβω το δέρμα (φόντια), ένα έμβολο Singer για πιο σκληρά ραψίματα όπως τσάντες και άλλα, μια ξυλουριστική μηχανή για να ξύνει με πέντε διαφορετικούς τρόπους την σόλα και να γυαλίζει τα παπούτσια ακόμα μια πρέσα που πατάει γερά τα παπούτσια και σταθεροποιεί τις σόλες. Αργότερα αγόρασα την μηχανή μέσα- έξω για να ράβω τις σόλες με κλωστές.

- Τι περιλαμβάνει η δουλειά σου

   Είναι δουλειά που χρειάζεται μεράκι και όλη την ώρα να δημιουργείς και να κατεβάζεις νέες ιδέες. Πρέπει να βρίσκεις πατέντες για να φτιάξεις κάτι. Κάνω μερεμέτια, δηλαδή μια μικρή διόρθωση σε κάποιο παπούτσι ή αντικείμενο που περιλαμβάνει η δουλειά μου. Βάζω σόλες, τακούνια, ράβω και φτιάχνω τσάντες, ζώνες, ανοίγω τα παπούτσια που δεν χωράνε στα πόδια με ειδικό εργαλείο. Επίσης κατασκευάζω δερμάτινες σαγιονάρες, παντόφλες και σανδάλια και φυσικά χειροποίητες παραδοσιακές μπότες για όσους ενδιαφέρονται, βοσκούς και χορευτές παραδοσιακών κρητικών χορών στην Κρήτη και στην Ρόδο. Τέλος φτιάχνω κουδουνιές με σκαρβέρια, δηλαδή δερμάτινα κολάρα με κουδούνια για πρόβατα.

- Τι εργαλεία χρησιμοποιείς ;

Φαλτσέτα, πένσες, τανάλια, πρόκες, λίμα, κόλλες, κλωστές, δέρματα και τις μηχανές.

- Ποια είναι τα βήματα για να φτιάξεις παραδοσιακές κρητικές μπότες ή παπούτσια ;

   Στην αρχή παίρνουμε τα μέτρα από τον πελάτη. Με μεζούρα μετράμε την γάμπα και το κουτουπιέ και την πατούσα την τοποθετώ πάνω σε χαρτόνι και την σχεδιάζω έτσι ώστε να βρω το κατάλληλο καλαπόδι. Φτιάχνω το στάμπο ή πατρόν σε χαρτόνι, σύμφωνα με το πρότυπο στάμπο που έχω για ψηλές ή χαμηλές μπότες και το τοποθετώ πάνω στο δέρμα και το κόβω.

   Στη συνέχεια ρεφιλέρνω το δέρμα, ενώνω τα κομμάτια του δέρματος γαζώνοντάς τα, δηλαδή τα κορδελιάζω. Αυτό που φτιάχνεται λέγεται φόντι. Παίρνω την έτοιμη ραμμένη στα μέτρα του πελάτη γάμπα και την τοποθετώ μέσα στο γαμπάλι (ξύλινη αποτύπωση γάμπας ποδιού) και έτσι παίρνει την φόρμα του ποδιού. Αφού το αφήσω για μισή μέρα στο γαμπάλι, το βγάζω και ασχολούμαι με το μοντάρισμα στο καλαπόδι, δηλαδή να βάλω το κάτω μέρος της μπότας σε καλαπόδι, το οποίο έχει επιλέξει ο πελάτης να είναι με μύτη μπροστά ή τετράγωνο ή φαρδύ ή άλλα σχήματα που διαθέτω στη συλλογή μου.

   Παίρνω λίγο λίγο δέρμα με την πένσα μου, το τραβάω με τέχνη, το τεντώνω, το μαζεύω και με μικρές πρόκες το καρφώνω πάνω στο ξύλο του καλαποδιού και τέλος κολλάω το δέρμα. Αφού ολοκληρώσω την διαδικασία και για τις δυο μπότες, τις αφήνω αρκετές ώρες να στεγνώσει η κόλλα. Καμιά φορά τις βάζω στον ήλιο για πιο γρήγορο στέγνωμα, γι΄αυτό τις βλέπετε έξω από το κατάστημά μου να λιάζονται.

   Όταν στεγνώσουν, αφαιρούμε τις πρόκες από το καλαπόδι, τρίβω το δέρμα της πατούσας και κολλάω πάνω του μια μονοκόμματη σόλα από λάστιχο και την ισιώνω. Αφαιρώ το καλαπόδι και ράβω τη σόλα στην μηχανή μέσα-έξω. Ξαναβάζω το καλαπόδι και τοποθετώ άλλη μια σόλα, πιο χονδρή και ανθεκτική καθώς και το ντακούνι. Κόβω τα υπολείμματα γύρω γύρω από την μπότα με την φαλτσέτα, ένα ειδικό μαχαίρι- λεπίδα και τα τρίβω στην ξυλουριστική μηχανή για να γίνει λείο.

Οι μπότες είναι έτοιμες και με λίγο γυάλισμα του δέρματος και της σόλας στην ξυλουριστική μηχανή είναι έτοιμες !

- Πάντα με τον ίδιο τρόπο έκανες τις μπότες και πόσο στοίχιζε ένα ζευγάρι χειροποίητες μπότες τότε και πόσο τώρα ;

   Παλιά η διαδικασία γινόταν πιο χειροποίητα γιατί δεν υπήρχαν μηχανές, οπότε ο τεχνίτης έπρεπε αντί για ράψιμο της σόλας, να τοποθετεί ξυλόμπροκες και βάρδουλο και φυσικά τη λείανση της σόλας την έκανε με γυαλόχαρτο και γυαλιά.

   Εκείνα τα χρόνια, το 1963 οι μπότες στοίχιζαν 250 δραχμές με το παλιό νόμισμα της Ελλάδας και σήμερα στοιχίζουν 150€.

- Γιατί εξαφανίζεται σιγά σιγά το επάγγελμα;

   Τώρα τα παπούτσια φτιάχνονται σε σύγχρονες βιομηχανίες και όχι στους παραδοσιακούς μαστόρους υποδημάτων και σιγά σιγά η δουλειά αυτή περιορίστηκε μόνο στις επιδιορθώσεις. Στα χρόνια σας, σήμερα, τα παπούτσια πωλούνται παντού στα σούπερ μάρκετ , στα κινέζικα μαγαζιά και σε ότι τιμή θέλεις. Το πετάς και παίρνεις άλλο. Εμείς εδώ στην Κρήτη έχουμε στην παράδοσή μας της Κρητικές χειροποίητες μπότες για τις δουλειές των βοσκών και όχι μόνο αλλά και για να χορεύουν οι χορευτές στα κρητικά συγκροτήματα και έτσι δεν έχει σβήσει ακόμα αυτή η παραγωγή. Φτιάχνω επίσης μπότες σε τουρίστες που θαυμάζουν την δουλειά από γνήσιο δέρμα.