Μαντινάδες από την όμορφη Κρήτη

Από τις μαθήτριες του ΣΤ3, Αφροδίτη Χ., Μαρία Φ. και Σταυρούλα Α.

Η μαντινάδα ή πατινάδα ή κοτσάκι είναι ποίημα που αποτελείται από δυο στίχους που συνήθως είναι δεκαπεντασύλλαβοι σε ομοιοκαταληξία ή και τέσσερα ημιστίχια που δεν ομοιοκαταληκτούν απαραίτητα. Αποτελεί μέσο αυθόρμητης λαϊκής έκφρασης σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, κυρίως όμως ως κατηγορία του νησιώτικου ελληνικού τραγουδιού στην Κρήτη, που είναι ξακουστή για τις μαντινάδες της.

Αυτό το είδος της έμετρης λαϊκής έκφρασης στις Κυκλάδες και ιδιαίτερα στην Απείρανθο της Νάξου λέγεται "κοτσάκι" (π.χ. "Με κοτσάκια φανερώνω, / της αγάπης μου τον πόνο"!) Αντίστοιχα ονόματα αυτού του είδους είναι επίσης τα λιανοτράγουδα, οι ρίμες, οιπαρόλες τα "στιχάκια" ή τα "δίστιχα" άλλων περιοχών της Ελλάδας. 

Ειδικότερα, η κρητική μαντινάδα διακρίνεται για την ιδιάζουσα έκφραση, το μεστό της φράσης και αντανακλά τα αισθήματα, τη σκέψη και τη ζωή του κρητικού λαού. Αντλεί τη θεματολογία της από ποικίλους τομείς και ανάλογα διακρίνονται σε σκωπτικές μαντινάδες, ερωτικές, ευκαιριακές και φιλοσοφικές. Είτε ως φιλοσοφία, είτε εκφράζοντας παράπονο , η μαντινάδα επί αιώνες συνοδεύει τους Κρητικούς σε όλες τους τις στιγμές και στις εκδηλώσεις, στο σημείο που όσοι δεν είναι από την Κρήτη την θεωρούν αποκλειστικά κρητική ποιητική δημιουργία.

 Διαβάστε μερικές:

Οντέ χορεύει ο Κρητικός δείχνει την αντρειγιά του

τη αρχοντιά, τη λεβεντιά και την παλικαριά του.

Τα κρητικά τα χώματα όπου και να τα σκάψεις

αίμα παληκαριών θα βρεις, κόκκαλα θα ξεθάψεις

Κρήτη θα πει παλικαριά, θα πει λεβεντοσύνη,

Κρήτη θα πει φιλότιμο, αγάπη και γαλήνη.

Στην Κρήτη εγενήθηκε η δόξα, η ανδρεία,

η λευτεριά, η λεβεντιά και η φιλοξενία.

Όλος ο κόσμος απ΄ τη μια κι η Κρήτη απ΄ την άλλη

Ω την πατέρμη ζυγαριά, στην Κρήτη γέρνει πάλι.

Ο Έρωτας και η λευτεριά στην Κρήτη κατοικούνε

Γιατί ο τόπος τους φελά κι όλο το χρόνο ανθούνε.

Τη λευτεριά ρωτήσανε ποιας μάνας είναι γέννα

και είπε πως την εγέννησε το Κρητικό το αίμα.

Κρήτη θα πει επανάσταση με μάχες και αγώνες.

Κι αντίσταση για λεφτεριά σε όλους τους αιώνες.

Δυο μάνες έχω εγώ σε τούτο τον πλανήτη,

η μια ναι που με γέννησε και η άλλη είναι η Κρήτη.

Ο κρητικός στην ξενιτιά οντε σκεφτεί τη Κρήτη

Ωσάν τα χιόνια στα βουνά τονε σκεπάζει η λύπη.

Χανιώτικες μαδάρες μου, κορφή του Ψηλορείτη

και Λασιθιώτικα βουνά, γεια σου παντέρμη Κρήτη

Κρήτη την ιστορία σου, όποιος τηνε διαβάσει

αν είναι φίλος θα χαρεί, αν είναι εχθρός θα σκάσει.

Κρήτη πατρίς του Μίνωα του Βενιζέλου η μάνα

Χωρίς σε σένα δεν κτυπά της λευτεριάς καμπάνα.

Χίλιω λογιώ οι ομορφιές σε τούτω τον πλανήτη

μα όλες μαζί δεν κάνουνε ένα ψιχάλι Κρήτη!

Ο Κρητικός το αίμα του μελάνι το ‘χει κάνει

Σφραγίδα και υπογραφή στη λευτεριά να βάνει.

Κρήτη, με τα ψηλά βουνά, με τσ' εύφορες πεδιάδες,

τσι ρίμες, τα ριζίτικα και με τσι μαντινάδες.

Ότι και να 'χει ο Κρητικός με λόγια δεν το λέει,

με μαντινάδες χαίρεται, με μαντιναδες κλαίει!

Μες τη ματιά του κρητικού βλέπεις τον ψηλορείτη

στο πρόσωπό του φαίνεται ζωγραφισμένη η κρήτη.

Να 'μουν γεράκι στα Σφακιά αετός στον Ψηλορείτη

για να θωρώ από ψηλά την ομορφιά σου Κρήτη.

Μεγάλη έχει διαφορά η κρήτη απ' τσ'άλλους τόπους,

γιατί έχει αντάρτικη ψυχή και κουζουλούς ανθρώπους.

Όσοι κρατήσαν το σπαθί και πέσαν για την Κρήτη

ο Χάρος τσι ξεχώρισε δώρο στο Ψηλορείτη.

Κρήτη λεβεντογέννα μου τσ' άντρες, τσι ομορφιές σου

τσι κοπελιές τσι όμορφες τσι πράσινες τσ' ελιές σου.

Της Σαμαριάς το πέρασμα και τ' ομαλού τα μέρη

αυτά τα μέρη όποιος δε δει την Κρήτη δεν την ξέρει.

Η Κρήτη πάντα θα γεννά οπλαρχηγούς κι αντάρτες

μαυροποκαμισάριδες και μερακλήδες άντρες.

Δυο φιλαράκια έρωντα από το Ψηλορείτη,

φορώ το μπέτη και γρικώ τη μυρωδιά σου Κρήτη!

Αρμύρα, νιότη κι' Άνοιξη, θάλασσα, όρη κι άστρα,

γλεντούνε στο δοξάρι σου Κρήτη μου ξελογιάστρα.

Η Κρήτη όπου βγάζει νερό, βγάζει και παλικάρια,

για να ξεπλένουν σαν βαφτούν με αίμα τα κοντάρια!

Τραγούδι κάνει ο Κρητικός κάθε χαρά και πόνο,

και λέει ό,τι αισθάνεται με μαντινάδες μόνο.

Χαίρομαι που είμαι Κρητικός και όπου σταθώ το λέω

με μαντινάδες χαίρομαι με μαντινάδες κλαίω.

Πηγή: mycreta.blogspot.gr